Гайморит бурундаги гаймор бўшлиғининг яллиғланиши билан кечадиган касалликдир. У грипп ва шунга ўхшаш вирусли инфекциялар асорати сифатида пайдо бўлади.
Айтайлик, грипп бўлган одам тўла даволанмаса, унда гайморитга мойиллик юзага келади ва кейинги сафар шамоллаганда бурун тўсиғидаги қийшиқ жойда торайиш пайдо бўлади. Натижада ажралма туриб қолади ва гайморитга олиб келади. Мазкур хасталикка чалинган кишининг бурун соҳасида кучли оғриқ сезилади. Кўз, қулоқ ва мияга салбий таъсир этади. Оёқнинг кескин ҳаракати ҳам бошга оғриқ беради. Бурун битади ва яшил, йирингли, ҳидли ажралмалар келади. Бемор ҳид ажратолмай қолади.
Булардан ташқари пешона, ғалвирсимон, понасимон бўшлиқлар ҳам яллиғланиши кузатилади. Бу клиник белгилар фақат гайморитники бўлмаслиги ҳам мумкин. Бурун ва пешона соҳасидаги бу нохуш жараёнлар этмоэдит, фарантит, сфиноэдитдан ҳам дарак беради. Шунинг учун ҳам беморни безовта қилаётган айнан гайморитми ёки бошқа касаллик эканлигини аниқлаш зарур. Касалликнинг даражаси ва турини рентген ёки МРТ (магнит резонанс томография) текширувида аниқлаш мақсадга мувофиқ. Шундан кейингина даво чоралари фақат мутахассис томонидан белгиланади.
Гайморитнинг олдини олиш учун шамолламаслик, совқотиб қолмаслик даркор. Агар совуқ, зах таъсир этгандай туюлса, уйда оёққа иссиқ ванна қилиш зарур. Иссиқ сут ёки иссиқ лимонли чой ичиб, бироз ўраниб ётиш ҳам фойдали. Бу усулларни қўллаганда ҳам бурун бита бошласа, шифокорга кўриниш керак. Даволаш қанча эрта ва тўлиқ олиб борилса, жиддий асоратлар қолмайди.
Болаларда бурун бўшлиғининг яллиғланиши этмоэдит дейилади. Уларда гайморит бўлиши мумкин эмас. Чунки гаймор бўшлиғи 7-8 ёшдан ҳосил бўла бошлайди. Этмоэдит эса тишдаги кариес, томоқ оғриғи, гижжалар оқибатида келиб чиқади. Шундай экан, ота-оналар бурни битган болага гайморит дориларини қўллашдан эҳтиёт бўлишлари шарт.
Нуриддин ЖАББОРОВ,
оториноларинголог-жарроҳ.
