Тиббиёт адабиётларида келтирилишича, қорадори инсон организмига киргач, ичакларга сурилиб, қон айланиш йўли билан жигарга етиб боради. Оқибатда жигар ҳужайралари таъсирланиб, цирроз касаллигини келтириб чиқаради. Қорадори қайта-қайта истеъмол қилиниши жигар циррозини кучайтириб юборади. Жигар кичрайиб, фаолияти сусаяди. Унинг хужайралари атрофида ёғлар чўкиб қолади.
Гиёҳванд моддаларнинг оқсиллари ҳалақит бергани учун йиғилиб қолган зарарли моддалар қон айланиши билан марказий асаб тизимига қадар етиб боради. Асаб ҳужайралари ишдан чиқиб, яроқсиз ҳолатга келгач, беморнинг кўриш, эшитиш, ҳид билиш, фикр юритиш, иссиқ-совуқни, қаттиқ-юмшоқни, ширин-аччиқни сезиш қобилияти пасаяди.
Маълумки, асаб ҳужайралари ҳаёт моддаси саналмиш протоплазмадан таркиб топтан. Қорадори етиб бориши натижасида у ўз ҳаракатини тезлаштиради ёки ўта сусайтиради ёхуд тиришиш-тортишиш пайдо бўлади. Протоплазмага ўтказилган бундай салбий таъсирлар кишини гиёҳванд модда истеъмолисиз яшай олмайдиган аҳволга солиб қўяди.
Кашанда асабларини бир оз бўлса ҳам тинчлантириш мақсадида гиёҳванд моддаларини истеъмол қилишга мажбур бўлади. Ухлай олмаслик, сустлик, иштаҳасизлик, ғамгинлик, кўзнинг ёшланиши, титроқ, увишиш, томирларнинг буртиб чиқиши, юрак ўйнаши, кўнгил айниши, қайт қилиш каби хасталикларга мубтало бўлади. Унинг кўзига гиёҳванд модда ёки уни сотиб олиш учун керакли маблағдан бошқа нарса кўринмайди. Уларни қўлга киритиш учун ҳар қандай кабиҳ ишдан ҳам қайтмаслиги хатарли оқибатлардан дарак беради.
Шу сабабли, маҳаллалар, мактаблар бошқа ўқув юртлари билан ҳамкорликда балоғат ёшидаги ўсмирлар билан ўтказиладиган мулоқотларнинг аҳамияти катта. Ота-оналар, ўқитувчилар ва маҳалла аҳли ўсмирларни гиёҳвандлик таҳдидидан асраш учун барча тарбиявий чораларни кўришлари зарур.
Абдунаби ЭШОНЖОНОВ,
шифокор-нарколог.
